Η περιέργεια μού δημιουργήθηκε διαβάζοντας τη συνέντευξη της καθηγήτριας του Yale, Jessica Pressman στην Ελευθεροτυπία. Η Pressman, προσκεκλημένη του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, παρουσίασε χθες στο κοινό το «ρεύμα» της ψηφιακής λογοτεχνίας, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα το «πρωτοποριακό» έργο των Young-hae Chang Heavy Industries.
Είπα να το ψάξω λίγο και αναζήτησα υλικό στο youtube. Κάμποσα βιντεάκια με δουλειές τους (ένα απ' αυτά φιλοξενείται εδώ) αλλά τίποτα ιδιαίτερο. Ζητώντας κάτι περισσότερο έφτασα ως το site τους κι αυτό ήταν... κόλλησα.
Τρεις ώρες μετά, με τα μάτια πρησμένα από την προσπάθεια ν' ακολουθήσω τον φρενήρη ρυθμό της ψηφιακής αφήγησης, προσπαθώ ν' αποφασίσω αν αυτό που είδα μου άρεσε ή όχι. Ήχος (και τι ήχος!), εικόνες και γραφικά, καλοδουλεμένα φλασάκια, καταιγιστικός ρυθμός και πάνω απ' όλα ανατροπή των θεμελίων της λογοτεχνίας. Εδώ ο δημιουργός δεν εγκαταλείπει το πνευματικό του παιδί στα χέρια του τυπογράφου κι από κει στον θαυμασμό, τη χλεύη ή την αδιαφορία του κοινού. Εδώ ο δημιουργός επιβάλλει την παρουσία του στον "αναγνώστη", δε σ' αφήνει ν' ακολουθήσεις το δικό σου ρυθμό ανάγνωσης, να φανταστείς, να στοχαστείς, ν' αναπλάσεις. Υποβάλλει το δικό του ρυθμό, καθηλώνει, ενεργοποιεί τις αισθήσεις, απαιτεί προσήλωση και σιωπή, αφηγείται ο ίδιος, επιβάλλει παύσεις και δημιουργεί την ατμόσφαιρα.Όπως λέει η Pressman, "η δουλειά των Young-hae Chang Heavy Industries είναι εικαστική τέχνη, είναι φιλμ και διαβάζεται ως λογοτεχνία, κυρίως γιατί έχει πολλές κοινές αποχρώσεις με τους μοντερνιστές. Και είναι και περφόρμανς. Προκαλεί επομένως τους παραδοσιακούς ορισμούς της λογοτεχνίας κι αυτό είναι συναρπαστικό".
- Υπήρχει ρεύμα; Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι δημιουργείται μια εντελώς νέα γενιά συγγραφέων;
«Οπωσδήποτε. Σήμερα έχουμε ήδη τη δεύτερη γενιά δημιουργών. Ολα ξεκίνησαν στα τέλη της δεκαετίας του '80 με το hypertext, πολύ πριν την έλευση του Διαδικτύου. Η δεύτερη γενιά, όπως οι Young-hae Chang Heavy Industries, που δημιουργούν εδώ και μία δεκαετία, αναδύθηκε με το flash και την κινούμενη εικόνα. Πρόσφατα προέκυψε μια άλλη γενιά που χρησιμοποιεί την τεχνολογία του GPS για να δημιουργήσει της αφηγήσεις της. Οπότε ναι, η φόρμα της ψηφιακής λογοτεχνίας είναι υπαρκτή εδώ και καιρό, είναι διεθνής και συνεχώς μεγαλώνει. Ηδη γίνεται δεκτή από μεγάλα ινστιτούτα, όπως μουσεία και πανεπιστήμια. Προέρχομαι από ένα πολύ παραδοσιακό πανεπιστήμιο, το Γέιλ. Κι όμως με προσέλαβε για να ακολουθήσει το ρεύμα».
- Τι νέο τελικά φέρνει η ψηφιακή λογοτεχνία; Αλλάζει τις αναγνωστικές μας συνήθειες;
«Οι Young-hae Chang Heavy Industries μάς δείχνουν ότι η λογοτεχνία μπορεί να είναι περφόρμανς, με κείμενα, ήχο, εικόνα και ταχύτητα. Εδώ ο καλλιτέχνης ελέγχει το χρόνο της ανάγνωσης και όχι ο αναγνώστης. Αυτό είναι κάτι τελείως νέο. Πρέπει να παρακολουθείς εντατικά την οθόνη, διαφορετικά χάνεις ένα κομμάτι της αφήγησης. Γενικότερα τα ερωτήματα που τίθενται είναι «πώς διαβάζουμε» και «πώς ορίζουμε τελικά την κουλτούρα μας»»
- Και το αισθητικό τους περιεχόμενο ποιο είναι; Εχει κοινά χαρακτηριστικά;«Αυτό ακριβώς είναι το θέμα της έρευνάς μου. Γράφω ένα βιβλίο με τίτλο «Digital Modernism». Υπάρχει η λεγόμενη mainstream ψηφιακή λογοτεχνία και η αβάν γκαρντ. Οι Young-hae Chang Heavy Industries είναι αβάν-γκαρντ. Είναι ίσως οι σοβαρότεροι εκπρόσωποί της γιατί αντικρούουν και ταυτόχρονα προκαλούν την έντυπη λογοτεχνία, αλλά και τις αντιλήψεις μας για το τι σημαίνει «διαβάζω on line». Η δουλειά τους δεν έχει εικόνες, δεν επιτρέπει την αμφίδρομη επικοινωνία. Είναι ακριβώς το αντίθετο των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και της ηλεκτρονικής επικοινωνίας ή εμπειρίας μας. Αυτή είναι η αισθητική τους πρόκληση».
- Και η επιλογή τους να κρύβονται πίσω από ψευδώνυμα και να μην εμφανίζονται ποτέ, είναι μέρος της αισθητικής τους πρόκλησης;
«Ναι. Προκαλούν τις προσδοκίες μας. Εχουμε συνηθίσει το Ίντερνετ ως ένα χώρο άκρατης δημοσιότητας. Οι περισσότεροι ψηφιακοί καλλιτέχνες θέλουν να φαίνονται. Και κάνουν ό,τι μπορούν να το πετύχουν. Οι Young-hae Chang Heavy Industries χρησιμοποιούν το «μέσο» ακριβώς για το αντίθετο, προκαλώντας ακόμη και την αντίληψή μας για τον ίδιο το ρόλο του καλλιτέχνη σήμερα».
ΔΕΙΤΕ:
- H συνέντευξη της Pressman στην Ελευθεροτυπία.
- Δείγματα δουλειάς των Young-hae Chang Heavy Industries
- FIXIT, το blog του Εθνικού Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης
- Μια συζήτηση της Άννας Καφετσή με τους Young-hae Chang Heavy Industries
- eliterature.org, διαδικτυακός τόπος αφιερωμένος στη δημιουργία, την προώθηση και την παρουσίαση της ψηφιακής λογοτεχνίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου