Κομμένες κεφαλές

Δείγμα τυπικό της γενιάς μου διαμορφώθηκα πολιτικά σε "πηγαδάκια". Τα θυμάστε τα πηγαδάκια, έτσι δεν είναι; Ξεκινούσαν δυο να μιλούν, συνήθως διαπληκτιζόμενοι, και γύρω τους φτιαχνόταν γρήγορα ένας κύκλος, συχνά δεκάδων ανθρώπων. Γεμάτη ένταση και πάθος η αυτοσχέδια συνέλευση συζητούσε επί παντός του επιστητού. Τα προαύλια και τα αμφιθέατρα των Πανεπιστημίων, οι αυλές των σχολείων, οι πλατείες των Εξαρχείων, του Συντάγματος και της Ομόνοιας φιλοξενούσαν σχεδόν καθημερινά τέτοιες ηλεκτρισμένες κουβέντες. Κι ήθελε επιμονή και υπομονή το ιδιότυπο αυτό άθλημα και γερή θεωρητική κατάρτιση, που λέγαμε τότε, και ικανότητες χειρισμού του ακροατηρίου και αντοχή στην επίθεση του "αντιπάλου". Ήθελε και κάτι άλλο βέβαια: ήθελε ιδέες και πίστη, ένα πρωτογενές ενδιαφέρον για την πολιτική που τροφοδοτούσε με πάθος αλλά και με λογισμό και μ' όνειρο τους πολίτες. Που γέμιζε τα φοιτητικά αμφιθέατρα, τις συνελεύσεις των σωματείων και άρδευε τα κινήματα αμφισβήτησης των δεκαετιών του '70 και του '80.

Πότε είδατε για τελευταία φορά "πηγαδάκι"; Πολιτική συζήτηση που να διεξάγεται με πάθος και μ΄επιμονή; Πότε είδατε τελευταία φορά κάποιον να υπερασπίζεται τη γνώμη του ή τις επιλογές του με επιχειρήματα και τσαμπουκά αν χρειαστεί; Δε μιλώ για τους ειδικούς, τους μονίμως αναρτημένους στα τηλεοπτικά παράθυρα, τους επαγγελματίες, για μας λέω.

Συζητάμε ακόμα αλλά ανόρεκτα, συγκαταβατικά. Σημαδεμένο είναι το παιχνίδι και το ξέρουμε. Στην πρώτη διαφωνία υποχωρούμε γρήγορα, βιαζόμαστε να κλείσουμε το θέμα όπως - όπως: "Δε βαριέσαι, όλοι ίδιοι είναι..." Κλεινόμαστε στον εαυτό μας, στα προσωπικά μας προβλήματα. Βουλιάζουμε σε μια χλιαρή σούπα ατομικά βιωμένης καθημερινότητας. Χάθηκε το πάθος, το όνειρο έδωσε τη θέση του στην ψυχρή λογική εκτίμηση της πραγματικότητας, στις "συνετές" λύσεις. Η πολιτική ως πεμπτουσία της συμμετοχής των πολιτών χλώμιασε και αντικαταστάθηκε από την επικοινωνιακή διαχείριση.

Και το χειρότερο: αποδεχτήκαμε ως φυσική τάξη πραγμάτων, ως αναπόδραστη πραγματικότητα την κυριαρχία των ειδικών της επικοινωνίας "επί της κοινωνίας". Αποδεχτήκαμε μια γενιά διαχειριστών και πολιτικών χωρίς ηθικό έρμα, που ενώ μέσα μας γνωρίζουμε το ελάχιστο ειδικό τους βάρος τους, επιτρέπουμε να οδηγούν την κοινωνία με το βλέμμα στραμμένο στην προσωπική τους καταξίωση, τον ατομικό πλουτισμό και την τακτοποίηση. Κομμένες κεφαλές, που έλεγε ο Τσίρκας, χωρίς κοινωνικές αναφορές, χωρίς προσωπικές πληγές, "καθαροί" κι ανέγγιχτοι απ' τους αγώνες και τις αγωνίες των ταπεινών, εκπροσωπούν την πιο χυδαία εκδοχή του ελληνάρα. Ανήγαγαν σε ύψιστες αξίες, το προσωπικό βόλεμα, την κατάργηση των όρων και την καταστρατήγηση των ορίων, την αντικατάσταση της πολιτικής με την προπαγάνδα. Αποδόμησαν και απαξίωσαν μία μία όλες τις αξίες: τη συμμετοχή, την αλληλεγγύη, τη συλλογικότητα, την ανθρωπιά... Κι όταν το πέτυχαν οικοδόμησαν ένα πολιτικό σύστημα ανερμάτιστο, ερμηνευόμενο μόνο ως πεδίο ικανοποίησης προσωπικών στόχων και φιλοδοξιών.

"Το πολιτικό σύστημα φροντίζει να αφήνει τεκμήρια συγχύσεως για τον ιστορικό του μέλλοντος", γράφει ο Νίκος Ξυδάκης σε εξαιρετικό του άρθρο στην Καθημερινή. "Σύγχυση εννοιών, σύγχυση νόμων και ορίων, σύγχυση ηθικής, συγκεχυμένη απουσία στόχων και φιλοδοξιών. Μπορούμε να τη διακρίνουμε εναργέστερα στα πρόσωπα, μια γενιά διαχειριστών και πολιτικών που παραπαίει σήμερα χωρίς σχέδιο και στόχους, και μαζί τους παραπαίει σχεδόν όλη η χώρα.

Ο ιστορικός του μέλλοντος θα σταθεί σε αυτή τη γενιά των πενηντάρηδων που σήμερα κυβερνούν - ή υποδύονται ότι κυβερνούν. Θα σταθεί στις πολιτικές ομιλίες και τις συμπεριφορές του Γιώργου Βουλγαράκη, του Θοδωρή Ρουσόπουλου, του Γιώργου Αλογοσκούφη, του Κώστα Καραμανλή. Θα μελετήσει τους λόγους τους, θα τους συγκρίνει με τα έργα τους· θα συγκρίνει λόγια και έργα με την ιστορική συγκυρία, με τις απαιτήσεις του καιρού· θα εξετάσει την αποτελεσματικότητά τους, πώς ανταταποκρίθηκαν στις προκλήσεις, πώς ενέπνευσαν τους πολίτες, ποιους στόχους έθεσαν, πώς προοικονόμησαν το μέλλον.

Μακάρι ο ιστορικός να δει κάτι που δεν βλέπουμε τώρα εμείς, να διακρίνει κάποιο σχέδιο. Γιατί εμείς, τώρα, δεν διακρίνουμε τίποτε, κανένα σχέδιο, παρεκτός μεγαλοστομία, παλινωδίες, ρηχό ορίζοντα, αναποφασιστικότητα, προπαγάνδα, ελαττωμένες ικανότητες.

Και αλαζονεία. Και απληστία. Και έλλειψη αίσθησης του πραγματικού..."

Όλο το άρθρο στην Καθημερινή της Κυριακής